Công tơ điện là gì? Định nghĩa, phân loại, cách đọc các thông số và nguyên tắc cách lựa chọn hợp lý các loại công tơ điện 1pha, 3 pha…

Công tơ điện là gì?

Công tơ điện là thiết bị điện có nhiệm vụ đo đếm điện năng tiêu thụ. Thiết bị này được ngành điện lực (EVN – Việt Nam) sử dụng làm cơ sở thanh toán tiền điện sử dụng cho các hộ dân gia đình, tòa nhà, văn phòng, nhà máy xí nghiệp…

Phân loại công tơ điện

Công tơ điện được phân loại dựa trên nguồn điện phân phối điện gồm có: công tơ điện 1 pha và công tơ điện 3 pha. Ngoài ra còn có công tơ điện 2 chiều (mình sẽ đề cập trong bài viết khác).

Công tơ điện 1 pha là gì?

Công tơ điện 1 pha là loại công tơ điện sử dụng cho lưới điện 1 pha, được phân ra làm 2 loại là công tơ điện 1 pha cơ và công tơ điện 1 pha điện tử.

Công tơ điện 1 pha cơ

Công tơ điện 1 pha Emic

Cách đọc hiểu các thông số trên công tơ 1 pha như 5 (20), 10 (40)A, 220V, 450 vòng/kWh, cấp 0.5, cấp 1 hoặc cấp 2:

220V: Điện áp định mức của công tơ điện.
5(20)A: Dòng điện định mức của công tơ là 5A. Có thể sử dụng quá tải đến 20A mà vẫn đảm bảo độ chính xác. Nếu sử dụng quá 20A thì công tơ chạy không đảm bảo chính xác và có thể hỏng. Các cấp dòng điện khác: 10(40)A, 20(80)A, 40(120)A cũng tương tự.
225 vòng/kWh: Đĩa công tơ quay 225 vòng thì được 1 kWh. Thông số 450 vòng/kWh, 900 vòng/kWh cũng đọc tương tự.
Cấp 1: Cấp chính xác của công tơ. Sai số 0.5 % toàn dải đo. Tương tự cho cấp 2. (Cấp càng lớn càng không chính xác).
50Hz: Tần số lưới điện sử dụng ở Việt Nam, 1 số khu vực khác sử dụng ở tần số 60 Hz.

Thông số thường gặp trên công tơ điện là gì?

Cách đọc chỉ số công tơ 1 pha cơ như sau: Công tơ 1 pha có 6 chữ số. 5 chữ số màu đen và 1 chữ số cuối cùng màu đỏ ( chữ số cuối cùng bên phải ). Chữ số màu đỏ có giá trị 1/10 (kWh) hay hiểu đơn giản là giá trị đầu tiên sau dấu (,). Còn các chữ số màu đen ghép lại có giá trị từ 00000 -> 99999 kWh.

Ví dụ: Giả sử chỉ số trên công tơ điện là (123456) thì giá trị cần đọc là 12345,6 kWh.Thông thường ta chỉ đọc là 12345 kWh, bỏ qua phần thập phân.

Công tơ điện 1 pha điện tử

Công tơ điện điện tử có ưu điểm là:

Cảnh báo rò điện (đèn tamper sáng), đảm bảo an toàn và tránh gây tổn thất rò điện cho khách hàng.
Công tơ đo được điện áp nguồn (V) và dòng điện tải (A), giúp KH giám sát chất lượng điện áp nguồn cung cấp.
Công tơ 1 pha điện tử có độ chính xác cao hơn công tơ điện 1 pha cơ bảo đảm tính công bằng giữa bên mua và bên bán.
Chốt chỉ số đồng thời và đúng ngày, tính hóa đơn chính xác theo giá bậc thang.
Giảm thời gian ghi chỉ số công tơ, tăng năng suất lao động.

Công tơ điện 3 pha là gì?

Công tơ điện 3 pha là loại công tơ điện sử dụng cho lưới điện 3 pha, được chia làm nhiều loại: trực tiếp hoặc gián tiếp; loại 1 giá hoặc 3 giá, loại cơ, cơ điện tử hoặc điện tử… Công tơ điện 3 pha thường được lắp đặt ở các công trình lớn sử dụng nguồn điện 3 pha. Ở các hộ dân cư ít bắt gặp loại này.

Công tơ điện 3 pha 4 dây 3 biểu giá

Công tơ điện 2 chiều là gì?

Công tơ điện 2 chiều là loại công tơ điện gồm có 2 bộ nhớ (thanh ghi) có chức năng chính để đo đếm điện năng 2 chiều, thường được sử dụng trong các dự án điện năng lượng mặt trời, hộ gia đình bán điện mặt trời hòa lưới…Tìm hiểu về điện mặt trời: Tại đây!

Đo đếm điện 2 chiều gồm:

Bộ nhớ thứ 1: Lưu trữ chỉ số điện năng tiêu thụ được cung cấp bởi lưới điện EVN
Bộ nhớ thứ 2: Lưu trữ chỉ số điện năng phát ra (hòa lưới) từ hệ thống năng lượng mặt trời.

Cách chọn công tơ điện là gì?

Việc lựa chọn công tơ điện ta cần phải căn cứ vào một số thông số kỹ thuật của công tơ điện. Một số thông số bắt buộc phải tuân thủ và một số thông số được phép tùy chọn.

Điện áp và tần số là 2 thông số kỹ thuật bắt buộc tuân thủ.
Cấp chính xác CL và dòng điện là 2 thông số ảnh hưởng đến độ chính xác của đồng hồ điện.

Cấp chính xác của đồng hồ điện là do việc lựa chọn loại công tơ điện có cấp chính xác bao, ta không thể thay đổi được. Như vậy thông số quyết định đối với độ chính xác của công tơ điện chính là dòng điện.

Việc lựa chọn dòng điện định mức của đồng hồ điện cần dựa vào công suất tiêu thụ của các thiết bị được sử dụng sau đó ước tính dòng điện của tất cả các tải.

Nguyên tắc chọn công tơ điện là gì?

Dòng điện tải dao động từ 50% dòng điện định mức đến 75% dòng điện tối đa cho phép là tốt nhất.

Việc chọn công tơ điện cho một thiết bị điện riêng lẻ rất đơn giản.

Ví dụ: cần chọn công tơ điện cho 1 động cơ điện công suất 1 kW thì dòng điện của động cơ này ~ 6 A ( lấy hệ số công suất là 0.8), ta chọn công tơ điện Emic CV140 5(20)A. Công tơ này sẽ hoạt động tốt với dòng điện từ 2.5A đến 15A.

Việc chọn công tơ điện cho 1 hộ gia đình thường khó khăn hơn. Lý do đơn giản là trong phòng có nhiều thiết bị, công suất khác nhau nhiều, hơn nữa, sự hoạt động đồng thời của thiết bị cũng dao động (hệ số đồng thời).

Cách dễ dàng nhất để chọn công tơ điện cho phòng, là ta cộng dòng điện của tất cả thiết bị và chọn công tơ điện có dòng tối đa lớn hơn hoặc bằng dòng điện tổng đó. Ví dụ tổng công suất là 10 kW thì dòng điện ~ 60 A, ta chọn công tơ điện Emic CV140 20(80)A.